Birch en de Universiteit Utrecht voerden voor MinEZK de evaluatie van StartupDelta en Techleap uit. We concluderen dat de aanjagers over het geheel genomen hun doelen hebben bereikt: startups en staan volop in de belangstelling. Belangenbehartiging, onderzoek en begeleiding van ondernemers hebben een significante impact gehad op het Nederlandse ecosysteem. Van veel ingezette acties kunnen we pas op langere termijn de effecten en efficiëntie meten, maar de evaluatie geeft wel kwalitatief inzicht in de werking en bijdrage van StartupDelta en Techleap. Hoewel het ecosysteem aanzienlijk is verbeterd, is er nog steeds behoefte aan leiderschap, netwerkvorming en monitoring. De missie om het Nederlandse startup ecosysteem te versterken blijft actueel.

Aanleiding

Ambitieus ondernemerschap heeft de afgelopen tien jaar een centrale plek gekregen in het economisch beleid, met een prominente rol voor een nieuw type organisatie: een “externe aanjager” van het Nederlandse startup en scale-up ecosysteem. In eerste instantie was dit StartupDelta (2015-2019), dat later is overgegaan in Techleap.nl (2019-heden). Deze organisatie heeft als doel gekregen om het Nederlandse startup en scale-up ecosysteem effectief (doeltreffend) en efficiënt (doelmatig) te verbeteren. Birch en de Universiteit Utrecht hebben de evaluatie naar de rol van de externe aanjagers uitgevoerd.

Proces

De overheid koos in 2015 bewust voor een aanjager op afstand van de overheid, met meer mogelijkheden om tussentijds van koers of aanpak te veranderen. In de afgelopen periode van zeven jaar is de context sterk veranderd, heeft de organisatie regelmatig haar aanpak gewijzigd en zijn er steeds meer spelers actief geworden op dit terrein. De directe impact van een organisatie als Techleap is daardoor niet kwantitatief hard te maken. Door een combinatie van verschillende onderzoeken hebben we echter veel zicht kunnen bieden op de werking en de bijdragen van de externe aanjager. Zo hebben we met 53 betrokkenen gesproken, hebben we de microdata van 7.498 startups onderzocht, hebben we de survey-antwoorden van 167 startups geanalyseerd en hebben we Techleap vergeleken met aanjaagorganisaties in zes andere landen.

Resultaten en conclusies

StartupDelta is in 2015 van start gegaan om tech startups en scale-ups op de kaart te zetten. Techleap heeft dat in 2019 overgenomen. Dat doel is bereikt, door voortdurend de uitdagingen in beeld te brengen bij beleidsmakers, door rapporten, een database (Techleap Finder) ter beschikking te stellen en door te werken met een special envoy (eerst Neelie Kroes, later Constantijn van Oranje). Techleap heeft in 2019 een extra taak opgepakt naast het verbeteren van de randvoorwaarden van alle startups en scale-ups namelijk om ook een aantal (250) potentievolle startups en scale-ups te begeleiden in hun groei. De doelstellingen van Techleap lijken gerealiseerd, zowel in aantal als in effect voor de deelnemers. Techleap is in staat geweest de meest potentievolle startups en scale-up aan zich te verbinden, want de eerste lichtingen deelnemers hebben serieuze vervolgfinanciering opgehaald. Een iets grote aantal startups heeft deelgenomen aan internationale missies en nog meer aan diverse grootschalige evenementen. Daardoor hebben StartupDelta en vooral Techleap bijgedragen aan onderlinge verbindingen tussen oprichters en startups.

Het was de ambitie om met StartupDelta en Techleap het ecosysteem te versterken en om nummer 1 van Europa te worden en tot de top 5 van de wereld te behoren (binnen de Startup Genome ranking). Het ecosysteem is gedurende de periode 2015-2022 in de rankings gestegen naar nummer 2 van Europa en nummer 14 van de wereld. Het Nederlandse startup en scale-up ecosysteem is in de periode 2015-2022 in veel opzichten verbeterd, zowel absoluut als relatief (in vergelijking met andere landen). Relatief zwak waren en zijn de ecosysteemelementen kennis en financiering, omdat ook andere landen in dezelfde periode zijn verbeterd.

In de periode 2015-2022 is het Nederlandse ecosysteem voor ondernemerschap substantieel verbeterd, maar het verbeteren van het ecosysteem is nog niet af. De missie om het Nederlandse startup en scale-up ecosysteem te versterken is nog steeds actueel. Leiderschap, community-vorming en betere data (voor diagnose en dialoog, monitoring en evaluatie) verdienen daarom nog steeds aandacht. Dit geldt zolang dit nog niet op orde is (data-infrastructuur) of (nog) niet door private partijen kan worden overgenomen (leiderschap, community-ondersteuning).

Per saldo zien we dat het belang van startups en scale-ups is ingedaald in de Nederlandse economie en samenleving. Eén van gevolgen dat is meer organisaties nu startups en scale-ups ondersteunen (zoals de ROM’s en Invest-NL) of onderdeel maken van hun strategie. Denk aan de topsectoren en de consortia die NGF-gefinancierde programma’s uitvoeren. In de praktijk betekent dit dat het Ministerie van Economische Zaken nog steeds een rol zal hebben als financier, maar meer dan nu gedeeld met topsectoren en regionale overheden. De combinatie van community-bouwer en aanjager van het ecosysteem wordt niet automatisch opgepakt door een andere organisatie. Hier blijft een organisatie als Techleap toegevoegde waarde bieden. De rol van dataverzamelaar is het eveneens waard om te behouden, de data-infrastructuur en toegang daartoe kan weer de rol van Techleap als ‘communitybouwer’ en aanjager versterken. Meer dan nu kan de data-infrastructuur ook verdiept en breder benut worden door samenwerking met universiteiten, hogescholen en andere overheden. Het blijvend doeltreffend (effectief) en doelmatig (efficiënt) versterken van het Nederlandse startup en scale-up ecosysteem vereist een meer data-en-dialoog gedreven ecosysteembeleid.

De evaluatie en de bijbehorende kamerbrief zijn te lezen via de site van de Rijksoverheid.