Stijgende energieprijzen, klimaatverandering en nieuwe wetgeving maken de energietransitie tot een steeds belangrijker onderwerp voor overheden, bedrijven en burgers. Deze transitie wordt bemoeilijkt door de hoge kosten ervan, knelpunten in de bevoorradingsketen van materialen die ervoor nodig zijn en de krapte op de arbeidsmarkt.

Overheden, van de Europese Unie tot gemeenten, onderkennen de bedreigingen waaraan de energietransitie blootstaat en hebben daarom talrijke initiatieven en programma’s in het leven geroepen.

Met het Actieplan groene en digitale banen presenteerde het kabinet in 2022 een pakket aan maatregelen om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken. Daarnaast is er dankzij onder meer investeringsprogramma’s vanuit de Europese Unie (het Just Transition Fund) en het Nationaal Groeifonds inmiddels een enorm scala aan financiële regelingen. Het onderstaande diagram biedt een overzicht van deze subsidies en programma’s.

Veel regelingen: het is druk in de regio

De Topsector Energie presenteerde in december 2022 het rapport Naar een samenhangende aanpak voor Human Capital voor de energietransitie. Een van de bevindingen is dat op regionaal niveau onderlinge afstemming noodzakelijk is.

Een gemeenschappelijk kenmerk van programma’s als de Opschaling PPS Beroepsonderwijs of de LLO-Katalysator is het vertrekpunt van een landelijke visie en ambitie. Iedere regio zal dit moeten vertalen naar een effectieve eigen implementatiestrategie. Men kan dan ook stellen dat de programma’s elkaar ‘tegenkomen’ in de regio.

Anders gezegd: de regio’s krijgen te maken met een veelheid aan landelijke programma’s die ieder vanuit hun eigen invalshoek werken aan dezelfde opgave, maar allemaal net even anders. Daarbij vragen de landelijke programma’s ook capaciteit, geld en aandacht van vrijwel dezelfde partijen: bedrijven, onderwijs en regionale overheden.

Wie behoudt het overzicht?

Omdat er in korte tijd zoveel financiële regelingen bij zijn gekomen en ook nog eens uit meerdere bronnen, is het voor regio’s en bedrijven een uitdaging geworden om het overzicht te behouden. Het is van belang dat decentrale overheden en het bedrijfsleven alle geëigende programma’s samenbrengen voor hun regio, zodat er een maximale positieve invloed van uitgaat.

Daarnaast is de vraag of in uw regio op dit moment de juiste partijen betrokken zijn om dit overzicht te creëren en de voortgang te monitoren. Gezien het grote aantal verschillende stakeholders is het van groot belang dat regio’s goed kunnen bepalen of de voortgang in hun specifieke gebied optimaal is.

Samenhang is cruciaal

De landelijke en boven landelijke programma’s en regelingen kunnen regio’s zeker helpen bij het realiseren van hun specifieke agenda en doelstellingen op het vlak van de energietransitie. Cruciaal hierbij is samenhang bij de inzet voor uw regio van meerdere van de genoemde programma’s, vooral omdat de programma’s ook enige overlap kennen. Dit geldt in het bijzonder voor aspecten als om- en bijscholing of publiek-private samenwerking, waar bijna elk programma aandacht voor vraagt. Voor een regio is het daarom essentieel om te zorgen voor een helder overzicht van wat er speelt binnen de eigen regio, en op basis hiervan een heldere agenda op te stellen. Bij het opstellen en uitvoeren van deze agenda is het ook van belang om aan te sluiten bij bestaande, succesvolle samenwerkingsverbanden van betrokken stakeholders.

Regionale visie

Maar wie spreekt namens de regio en wie kan het beste een regionale visie opstellen? Een dergelijke visie vraagt om een objectieve kijk op de situatie ter plaatse én de belangen van de verschillende partijen in het gebied, zoals gemeenten, de provincie, onderwijsinstellingen en ondernemersverengingen. Zij zijn de belanghebbenden.

Als externe, onafhankelijke partij wordt Birch vaak gevraagd om een programma te ontwikkelen specifiek voor een regio. Hierin vertalen wij alle wensen van overheden, bedrijven en kennisinstellingen naar een uitvoerbaar draaiboek dat de energietransitie versnelt en ook de externe financiering binnenhaalt.