De Nederlandse economie herpakt zich sneller dan verwacht. Na een krimp van 3,7 procent in 2020, groeit het bbp in 2021 waarschijnlijk met 3,2 procent. Deze veerkracht is ook te zien bij de bedrijvendynamiek: er zijn meer starters dan stoppers, en het aanpassingsvermogen van ondernemers is groot.

De bedrijvendynamiek in een land – het aantal bedrijven dat start, stopt en failliet gaat – zegt veel over de economische ontwikkeling. De reallocatie van kapitaal en arbeid van stoppende laagproductieve bedrijven naar startende of groeiende hoogproductieve bedrijven is de kern van economische groei. De pandemie en de bijbehorende steunmaatregelen kunnen deze economische ontwikkeling op twee manieren verstoren. De crisis kan effect hebben op de hoeveelheid nieuwe productieve ondernemingen die starten en de steunmaatregelen kunnen relatief minder productieve ondernemingen in leven houden, waardoor hun arbeid en kapitaal niet vrijkomt voor productievere doeleinden.

Vergelijking met financiële crisis

Een terugblik naar de financiële crisis in 2008 en 2009. Deze had grote impact op de bedrijvendynamiek (figuur 1). Het aantal faillissementen nam fors toe, veel bedrijven stopten en het aantal beginnende ondernemingen nam af. Het beeld is nu anders. Tijdens de coronacrisis bleef het aantal starters met een zeer kleine groei nagenoeg stabiel. Het aantal faillissementen daalde fors – en hoewel het aantal stoppers aanvankelijk steeg (zie figuur 1), was het aantal begin 2021 weer op het oude niveau (figuur 2).

Digitale economie

Dit lijkt een goed teken voor de Nederlandse economie. Het is vooral positief dat het aantal starters stabiel bleef – al gold dat niet voor alle sectoren. Zo startten afgelopen jaar bijvoorbeeld weinig horeca- en sportbedrijven. Deze sectoren zijn hard geraakt door de lockdowns. Wel is een stijging te zien bij het aantal nieuwe webshops. Die toename past in een groter plaatje: de Nederlandse economie transformeerde gedurende de coronacrisis versneld naar een digitale economie.

Regionale verschillen

De omwenteling naar die digitale economie gaat niet overal even snel. In figuur 3 zie je de toename in het aantal webshops per regio. Een mogelijke verklaring voor de verschillen is de kwaliteit van het ecosysteem van regio’s. Er is een sterke samenhang tussen de kwaliteit van het ecosysteem voor ondernemerschap (gemeten met de Entrepreneurial Ecosystem Index) in 2018 en de groei van het aantal webshops in 2020-2021. Regio’s met een sterk ecosysteem voor ondernemerschap kwamen een aantal jaar geleden al sterker uit de financiële crisis.

EVER

De gepresenteerde resultaten in dit artikel maken deel uit van het onderzoek Economische Veerkracht van Regio’s (EVER). Daarin bundelen Universiteit Utrecht, Universiteit Tilburg en Birch Consultants hun krachten om te onderzoeken hoe regio’s weerbaar en wendbaar uit de coronacrisis komen. Samen met veertig deelnemende regio’s en partnerorganisaties.